10 tijdvakken tuin

De tien tijdvakken tuin is een tuin geïnspireerd op de geschiedenislessen zoals deze op de scholen aangeboden worden. Elke tuin bevat planten uit een bepaalde periode van de geschiedenis waarvan de mensen de bladeren, bollen, knollen of vruchten oogsten om te eten.

Klik op één van de tijdvakken hieronder voor meer informatie over het tijdvak en het daarbij behorende eten.

TV 1

Tijd van jagers en boeren – Prehistorie Tot 3000 v.Chr.

Kenmerkende aspecten:

  • De levenswijze van jager-verzamelaars.
  • Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.
  • Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen in Egypte.

Kazernekwartier
In het kazernekwartier is o.a. een vuurstenen handbijl aangetroffen uit de periode van de jagers en boeren. Het maasdal bestond destijds uit vruchtdragende bomen en struiken, van de sleedoorn, meidoorn en vlier weten we dat ze massaal aanwezig waren. Evenals de brandnetel, deze is zelfs vandaag de dag amper uit te roeien rondom het bezoekerscentrum.

In tijdvak 1 was men afhankelijk van wat de verzamelaars op hun weg tegenkwamen. Dit was seizoensgebonden eten. Op een gegeven moment kwam men erachter dat men uit vruchten en zaden nieuwe planten kon opkweken.

Kruiden: melganzenvoet, zuring, bijvoet en brandnetel
Vruchten: bramen, vlierbessen, wilde appels, sleedoorn, bosaardbeien en frambozen
Noten: Hazelnoot, Eikels
Groenten: erwten, linzen

TV 2

Tijd van Grieken en Romeinen – Oudheid 3000 v.Chr. tot 500 n.Chr.

Kenmerkende aspecten:

  • De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
  • Ontstaan van de westerse wijsbegeerte en de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.
  • De groei van het Romeinse Rijk waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
  • De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa.
  • De ontwikkeling van het christendom en jodendom als eerste monotheïstische godsdiensten.

Kazernekwartier
De archeologen zijn het er inmiddels wel over eens dat Romeins Blariacum niet in het kazernekwartier ligt. Maar dat er diverse Romeinse wegen liepen is inmiddels wel vastgesteld. Ook dat er een doorwaadbare plek door de Maas was, waarschijnlijk op de plek van de latere boerderij de Staaij. De naam Staaij komt vermoedelijk van het Romeinse Statio dat halteplaats betekent. Een plek waar men kon rusten, eten of baden veelal naast vaarwegen of heerwegen. In het kazernekwartier zijn verschillende romeinse munten, fibula’s en zelfs een sandaal gevonden die afkomstig zijn uit dit tijdvak.

De romeinse soldaten brachten eten uit het zuiden met zich mee, veelal gedroogd.

Kruiden: dille, karwijzaad, koriander, peterselie, selderij, lavas en venkel
Vruchten: Druiven, Olijven, Pruimen, Abrikozen, Dadels, Appel, Peer, Vijgen
Noten: Walnoot
Groenten: Andijvie, Veldsla, Selderij

TV 3

Tijd van monniken en ridders – vroege middeleeuwen 500 tot 1000

Kenmerkende aspecten:

  • Het ontstaan en de verspreiding van de islam.
  • De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.
  • Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.
  • De verspreiding van het christendom in heel Europa.
  • De kastelen.

Kazernekwartier
De eerste schans werd in dit tijdvak gebouwd ter verdediging van Rivier de Maas en de stad Venlo. Ook werd het terrein gebruikt door diverse boeren.

Kruiden: Venkel, munt, salie, knoflook, ui, peper, komijn, kruidnagels, kaneel, nardus, cayennepeper en muskaat.
Vruchten: zie vorige tijdvakken
Noten: zie vorige tijdvakken
Groenten: Linzen, erwten, granen

TV 4

Tijd van steden en staten – hoge en late middeleeuwen 1000 tot 1500

Kenmerkende aspecten:

  • De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving.
  • De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
  • Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke of de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben.
  • De uitbreiding van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten.
  • Het begin van staatsvorming en centralisatie.

Kazernekwartier
Venlo kreeg in deze tijd stadsrechten en daarmee de mogelijkheid een stadsmuur te bouwen ter verdediging van de stad. In het kazernekwartier werd een hoornwerk gebouwd ter verdediging van de stad en de Maas. Het hoornwerk ligt waarschijnlijk nog onder de grond in onze tuin. Buiten de stadsmuren ontstonden boomgaarden met appels, kersen, peren en pruimen. Als erfafscheiding werden er veel struiken geplant met bessen, maar ook noten.

Kruiden: zie vorige tijdvakken
Vruchten: Bessen, appels, kersen, peren en pruimen
Noten: zie vorige tijdvakken
Groenten: Sla, wortels erwten, bonen,prei, ui

TV 5

Tijd van ontdekkers en hervormers – renaissance/reformatie/ontdekkingsreizen 1500 tot 1600

Kenmerkende aspecten:

  • Het begin van de Europese overzeese expansie.
  • Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
  • De hernieuwde interesse voor de klassieke oudheid.
  • De protestantse reformatie en splitsing van de christelijke kerk in West-Europa.
  • De Opstand in de Nederlanden en het ontstaan van een onafhankelijke Nederlandse staat.

Kazernekwartier
De ontdekkingsreizen zorgden ervoor dat men in aanraking kwamen met diverse exotische kruiden. Kruiden werden overal voor gebruikt, als warme drank, als ingrediënt in bier en als smaakmaker in het eten. Venlo werd in deze periode een belangrijke handelsstad, veel producten werden via de Maas aangevoerd.

Onderweg had men een tekort aan vers eten, scheurbuik was dan ook een van de ziektes waar veel ontdekkingsreizigers aan leden. Het eten werd gepekeld meegenomen, groente en fruit werd te weinig gegeten, ook door de gewone mensen. Alleen de rijken aten gevarieerd, maar rauwe groenten of fruit werd als ongezond beschouwd. De ontdekkingsreizigers brachten kruiden mee uit het verre oosten.

Kruiden: nootmuskaat, foelie, kaneel, kruidnagels, peper, rijst, saffraan, kaneel, kruidnagel, nootmuskaat, foelie, gember
Vruchten: NIET
Noten: zie vorige tijdvakken
Groenten: NIET RAUW

TV 6

Tijd van regenten en vorsten – gouden eeuw 1600 tot 1700

Kenmerkende aspecten:

  • Het streven van vorsten naar absolute macht.
  • Het burgerlijk bestuur en de stedelijke cultuur in de Nederlandse Republiek.
  • Het ontstaan van handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
  • De wetenschappelijke revolutie.

Kazernekwartier
Tijdvak 6 is misschien wel het belangrijkste tijdvak van het kazernekwartier, het Fort Sint Michiel werd tegen het eind van de tachtigjarige oorlog gebouwd door de Spanjaarden. Het fort bestond destijds nog uit aarden wallen met kruidachtige begroeiing en vele ondoordringbare struiken zoals de meidoorn en sleedoorn. Er zijn nog enkele oude meidoorn bosjes in het kazernekwartier aanwezig.
Binnen het fort lagen moestuinen zodat men ten tijde van belegering ook nog te eten had.

Kruiden: zie vorige tijdvakken
Vruchten: zie vorige tijdvakken
Noten: zie vorige tijdvakken
Groenten: bonen, erwten, wortelen, uien, prei, andijvie, linzen, rammenas, postelein, pompoen en artisjok, pastinaak

TV 7

Tijd van pruiken en revoluties – verlichting 1700 tot 1800

Kenmerkende aspecten:

  • Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
  • Voortbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven: verlicht absolutisme.
  • Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme.
  • De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.

Kazernekwartier
Napoleon gaf na inspectie van het fort de opdracht deze te versterken, vanuit de hele regio moesten mensen meehelpen met het bakken van stenen of het metselen van de fortmuur.
Het was een zware periode voor de mensen, ze moesten hard werken en aten stevige kost.

Kruiden: zie vorige tijdvakken
Vruchten: zie vorige tijdvakken
Noten: zie vorige tijdvakken
Groenten: Aardappel, peulvruchten, rapen, knollen en verschillende soorten kool.

TV 8

Tijd van burgers en stoommachines – industrialisatie 1800 tot 1900

Kenmerkende aspecten:

  • De industriële revolutie en het ontstaan van een industriële samenleving in de westerse wereld.
  • Discussies over de ‘sociale kwestie’.
  • Het modern imperialisme dat verband hield met de industrialisatie.
  • De opkomst van emancipatiebewegingen.
  • Voortschrijdende democratisering; steeds meer mannen en vrouwen nemen deel aan de politiek.
  • De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

Kazernekwartier
De stad groeit en buiten de stadsmuren kwamen de fabrieken. Het fort werd bij de ontmanteling van de vestingsteden bovengronds afgebroken en de grond werd verkocht aan lokale boeren die er o.a. een boomgaard aanlegden. De aardappel werd gemeengoed, de burger had deze bijna dagelijks op het menu staan. Gecombineerd met diverse bonen en erwten evenals andere groentes die gekookt werden.

Kruiden: zie vorige tijdvakken
Vruchten: zie vorige tijdvakken
Noten: zie vorige tijdvakken
Groenten: Aardappel, bonen, erwten.

TV 9

Tijd van de wereldoorlogen – eerste helft 20e eeuw 1900 tot 1950

Kenmerkende aspecten:

  • De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massa-organisatie.
  • De totalitaire politieke systemen: communisme en nationaalsocialisme (fascisme).
  • De economische wereldcrisis, het voeren van twee wereldoorlogen, de Duitse bezetting van Nederland en de Holocaust.
  • Niet eerder vertoonde verwoestingen door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
  • Opkomst van verzet in de koloniën tegen het West-Europese imperialisme.

Kazernekwartier
In deze periode werd er in het kazernekwartier de Michelskazerne gebouwd. In eerste instantie voor de huzaren, militairen te paard, maar al na enkele jaren vertrokken deze definitief uit Venlo. Hierna werd het een infanteriekazerne. In de tweede wereldoorlog was de kazerne in handen van de Duitsers en in de jaren na de oorlog werden hier de Duitse krijgsgevangenen vastgehouden. Zij moesten o.a. kilo’s aardappelen schillen in de keuken voor de soldaten.

Tijdens de hongerwinter aten de mensen veelal soep of waterige stamppot.

Kruiden: zie vorige tijdvakken
Vruchten: zie vorige tijdvakken
Noten: zie vorige tijdvakken
Groenten: aardappelen, uien, kolen, wortelen, molsla, brandnetel, boerenkool, spinazie, bloembollen

TV 10

Tijd van televisie en computer – tweede helft 20e eeuw 1950 – heden

Kenmerkende aspecten:

  • Blokvorming in de wereld met een wapenwedloop en de dreiging van een atoomoorlog (Koude Oorlog).
  • De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse macht in de wereld.
  • De eenwording van Europa.
  • De toenemende westerse welvaart vanaf de jaren zestig en het ontstaan van ingrijpende sociaal-culturele veranderingen.
  • De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

Kazernekwartier
Nadat in 2006 de laatste soldaten vertrokken uit het kazernekwartier is het gebied in verval geraakt. De gemeente had grootse plannen, maar daar is tot op heden niets van terecht gekomen. De inwoners van Venlo kennen het gebied niet omdat er jarenlang een hek omheen stond. Archeologen hebben het gebied overhoopgehaald en het is nu wachten op nieuwe plannen. In 2017 hebben we ons bezoekerscentrum geopend en zijn we aan de slag gegaan met het inrichten ervan.
Je zou verwachten dat men wel weet waar hun eten vandaan komt, maar niets is minder waar. Iedereen heeft toegang tot informatie via de televisie en computer, maar dat eten aan bomen groeit of uit de grond komt weten velen niet meer. Ondertussen kun je in de supermarkt steeds meer exotische groenten en vruchten krijgen, maar wat is het precies en waar komt het vandaan?

Exotische vruchtenzaden aanschaffen en deze opkweken tot volwaardige planten zodat leerlingen zien dat ook deze daadwerkelijk aan bomen/struiken groeien. Zaden zijn te verkrijgen bij onszaden.nl en worden in bonte plastic terraspotten geplaatst. Plastic omdat dat echt iets is van deze tijd. De bedoeling is dat er een vol terras ontstaat met eetbare vruchten. Dit is echter een meerjarenplan vanwege de kiemtijd van sommige planten, over een paar jaar zal dit terras dus pas echt tot ontwikkeling zijn gekomen.

Kruiden: Alles wat er maar te krijgen is in de gehele wereld
Vruchten: Alles wat er maar te krijgen is in de gehele wereld
Noten: Alles wat er maar te krijgen is in de gehele wereld
Groenten: Alles wat er maar te krijgen is in de gehele wereld